صادق زیباکلام اگر از ابتداي به‌راه‌افتادن جنبش‌هاي اخير جهان عرب از قريب به يك سال پيش تا به امروز، گروهي از فعالان سياسي و تحليلگران ايراني تاكيد داشتند اين جنبش‌ها ملهم و متاثر از انقلاب اسلامي ايران در 33 سال پيش است، در مقابل برخي رسانه‌هاي دولتي به همراه برخي از رجال و شخصيت‌هاي سياسي نزديك يا وابسته به دولت به طور منظم ظرف يك سال گذشته تلاش داشته‌اند تا ثابت كنند كه جنبش‌هاي جهان عرب در پي گرته‌برداري و تقليد از تفكرات سياسي حاكم در ايران هستند. ابعاد پررنگ دموكراسي‌خواهي و آزادي‌خواهي اين جنبش‌ها در چنين گفتماني، همواره مغفول مانده و به جاي آن تحليل‌ها حكايت از آن داشت كه اين جنبش‌ها بر محوريت ايجاد يك نظام اسلامي ضدغربي و ضدآمريكايي در كشورهايشان بنا شده‌اند. بالطبع پيروزي چشمگير اسلام‌گرايان در تونس، مراكش و مصر باعث برجسته‌ترشدن و رساترشدن گفتمان آنان شده است. تا جايي كه حتي برخي از شخصيت‌ها و چهره‌هاي غيرحكومتي هم وسوسه شده‌اند كه به اين گفتمان بپيوندند، ازجمله يادداشتي كه هفته پيش در «شرق» توسط جناب حجت‌الاسلام محمدعلي ابطحي چاپ شده بود. مشاراليه با عنايت به پيروزي اسلام‌گرايان در مصر به اين جمع‌بندي رسيده بود كه سياست‌هاي غلط غرب و آمريكا در قبال مساله فلسطين و اخيرا نيز حمله به افغانستان و عراق باعث تهييج امواج ضدغربي و ضدآمريكايي در ميان مسلمانان شده كه بارزترين مصداق آن، پيروزي چشمگير اسلام‌گرايان در اين كشورهاست. اين در حالي است كه بايد توجه كرد پيروزي اسلام‌گرايان به معناي آن نيست كه اكثريت مسلمانان در اين كشورها خواهان به روي كارآمدن حكومت‌هايي در كشورهايشان هستند كه ماهيت آن در تضاد و تقابل با غرب و آمريكا استوار شده باشد، اين معنا را به بهترين وجه در افكار و عقايد، موضع‌گيري‌ها و اظهارنظرهاي رسمي رهبران احزاب اسلام‌گراي پيروز در اين كشورها و بالاخص در مصر مي‌توان مشاهده كرد. هفته گذشته و پس از به دست‌آمدن نتايج دور دوم انتخابات مصر كه در آن اخواني‌ها به همراه اسلام‌گرايان سلفي همچون دور نخست توانسته بودند به اكثريت نسبي برسند، عصام‌العريان رهبر حزب «آزادي و عدالت» كه درحقيقت موثرترين حزب اسلام‌گراي وابسته به اخوان‌المسلمين در مصر است در نخستين گردهمايي رسمي آن حزب در منطقه شرم‌الشيخ در اسكندريه كه قلب صنعت جهانگردي مصر است مطالبي را اظهار داشت كه به گمان من در تصورات و ذهنيات كساني كه در انتظار تشكيل يك حكومت ضدغربي و ضدآمريكايي در مصر هستند، خط ترديد جدي ترسيم كرد. صد البته كه اين مطالب در ايران بازتاب چنداني پيدا نمي‌كند. در واقع و برخلاف تصورات و انتظارات قبلي ما، محور اصلي سخنان رهبر بزرگ‌ترين تشكل اسلام‌گراي مصر روي اقتصاد بود. اين فقط نپرداختن وي به مسايل سياسي و ايدئولوژيك نبود كه ناظران را شگفت‌زده كرد بلكه محتواي سخنانش پيرامون اقتصاد بود كه شگفتي آفريد. او اظهارداشت كه مهم‌ترين اولويت‌شان پس از رسيدن به قدرت آن است كه «شمار جهانگردان خارجي را به 20ميليون بازديدكننده در سال برساند.» تعداد جهانگرداني كه سال قبل يعني قبل از به‌راه‌افتادن «بهار عربي» از مصر بازديد كرده بودند (سال 1389) 12 ميليون نفر بوده. او همچنين افزود كه تغييري در قوانين و مقررات مربوط به مصرف مشروبات الكلي در مصر ايجاد نخواهد كرد و همان مقررات فعلي كماكان باقي خواهد ماند. حسب قوانين موجود، شرب خمر در ملاءعام تا شش ماه زندان دارد اما مصرف مشروب و خريد و فروش آن در كليه هتل‌ها، برخي فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و مغازه‌ها آزاد است. اظهارات يكي از رهبران بلندپايه اخوان‌المسلمين سواي قضاوت ارزشي پيرامون محتواي آن، در حقيقت مبين آن است كه اخواني‌ها به درستي دريافته‌اند كه اقتصاد، پاشنه آشيل حمايت مردم از آنان است. مصر برخلاف شماري از كشورها درآمد بادآورده‌اي از محل صادرات نفت ندارد و درواقع صنعت جهانگردي يكي از منابع عمده درآمد كشور را تشكيل مي‌دهد. 12ميليون نفري كه در سال قبل از شروع ناآرامي‌ها به مصر آمدند نزديك به 30ميليارد دلار براي آن كشور درآمد ايجاد كردند. ازهرهشت نفري كه در مصر كار مي‌كند، يك نفر مستقيما فعال صنعت جهانگردي است. اسلام‌گرايان مي‌دانند كه 80 ميليون مردم مصر بعد از فرونشستن گردوغبارهاي سياسي و بعد از خاتمه تجمعات در ميدان التحرير و روشن‌شدن تكليف قانون اساسي، از آنان كار مي‌خواهند، زندگي مي‌خواهند، يك حداقلي از مصري رفاه مي‌خواهند، بهداشت مي‌خواهند و مانند اينها. اسلام‌گرايان نيك مي‌دانند كه بيش از يك سال است كه چرخ‌هاي اقتصادي كشورشان كند و در مواردي عملا ايستاده است. ديگر نه حتي مبارك بر سر كار است نه هيچ‌يك از وابستگان و رهبران حزب وفد و نزديكان به او و اين اسلام‌گرايان هستند كه اگر نتوانند چرخ سنگين و متوقف شده اقتصاد مصر را به حركت درآورند تجمعات التحرير ممكن است به دنبال قرباني‌هاي ديگري برآيند.
نظرات